استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا، منابع مالی مورد نیاز خود را از طریق راه‌های مختلف مثل سرمایه‌گذاری جمعی تامین می‌کنند. تامین مالی جمعی یا سرمایه‌گذاری جمعی به فرایند دریافت سرمایه‌های کم از تعداد زیادی از افراد جامعه، برای راه اندازی یا توسعه استارتاپ می‌باشد. تامین مالی جمعی انواع مختلفی دارد که شامل سرمایه‌گذاری جمعی مبتنی بر اهدا، مبتنی بر بدهی یا قرض، مبتنی بر پاداش، مبتنی بر سهام و… هستند. تامین مالی جمعی دارای مزایا و معایبی اعم از: معافیت مالیاتی، کاهش ریسک‌های مالی، توسعه کسب و کار، احتمال سرقت ایده، عدم تناسب با برخی از مشاغل و… می‌باشد. اگر به دنبال جذب سرمایه‌گذار جمعی هستید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
منظور از سرمایه‌گذار جمعی یا تامین مالی جمعی چیست؟
تامین مالی جمعی یا سرمایه‌گذار جمعی (Crowdfunding) فرایند دریافت سرمایه از آحاد جمعیت برای پیشبرد راه‌اندازی یا توسعه استارتاپ‌ها است. به عبارتی دیگر به روشی که برای جمع آوری پول از تعداد زیادی افراد از طریق پلتفرم‌های آنلاین انجام شود، تامین مالی جمعی می‌گویند. عبارت Crowdfunding از کلمه Crowd به معنی جمع و funding به معنی تامین مالی تشکیل شده است. تامین مالی از این طریق جایگزین مناسبی برای روش‌های سنتی مثل وام گرفتن یا قرض گرفتن است. اما، جمع آوری مقدار قابل توجهی پول از طریق سرمایه‌گذاری جمعی نیز دشوار و چالش برانگیز است. هر یک از سرمایه گذاران با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، وب سایت‌های تامین مالی و… می‌توانند به راحتی با کارآفرینان ارتباط برقرار کنند. سرمایه‌گذاری جمعی فقط به حوزه فعالیت‌های اقتصادی محدود نمی‌شود و شامل انواع فعالیت‌های نیکوکارانه و خیرخواهانه نیز می‌شود.
آشنایی با تاریخچه سرمایه‌گذاری جمعی
اولین بار کارآفرینی به نام مایکل سالیوان در سال ۲۰۰۶ از روش تامین مالی جمعی برای شرکت خود استفاده کرد. سپس از سال ۲۰۰۸ تا به امروز، استقبال بی‌نظیری از روش سرمایه گذاری جمعی شده و کشورهای مختلف از این روش برای شروع کسب و کارها و استارتاپ‌های خود استفاده می کنند. در سال ۱۳۹۷ نیز دستورالعمل تامین مالی جمعی به تصویب شورای عالی بورس اوراق بهادار کشورمان ایران رسید. همچنین در سال ۱۳۹۸ دستورالعمل اجرایی نحوه انتقال گواهی شرکت در تامین مالی جمعی با پیشنهاد شرکت فرابورس ایران به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس اوراق بهادار رسید.
انواع سرمایه‌گذاری جمعی برای برای تامین مالی استارتاپ‌ها
روش‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری جمعی یا تامین مالی جمعی وجود دارند که استارتاپ‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. از جمله مهم‌ترین روش‌های تامین مالی جمعی عبارتند از:
سرمایه‌گذاری جمعی مبتنی بر اهدا
معمولا به طرح‌هایی که جنبه خیریه و نیکوکارانه دارند، تامین مالی جمعی مبتنی بر اهدا گفته می‌شود. بر اساس این طرح، مبلغی به مشارکت کنندگان باز نمی‌گردد و افراد بدون دریافت هیچ نوع سهام یا پاداشی، پولی را در اختیار سازمان‌ها و شرکت‌ها قرار می‌دهند. به طور مثال یک استارتاپ در ابتدای کار خود به برخی ماشین آلات نیاز دارد. در این صورت سرمایه‌گذاران و اهدا کنندگان، مبلغی را بدون هیچ چشم داشتی برای خرید تجهیزات مورد نیاز، پرداخت می‌کنند.
تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی یا قرض
بر اساس این روش افراد مبلغی را به عنوان قرض و یا بدهی به استارتاپ‌ها پرداخت می‌کنند. پس از گذشت مدت زمانی، اصل مبلغ به همراه بهره آن به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود که البته گاهی اوقات اصل مبلغ بدون بهره پرداخت می‌گردد که این موضوع به توافق طرفین بستگی دارد.
سرمایه‌گذاری جمعی مبتنی بر پاداش
در این روش وام دهندگان در برابر پولی که سرمایه‌گذاری کرده یا اهدا کرده بودند، پاداش و هدایا دریافت می‌کنند. این پاداش و هدایا بسته به میزان کمک مالی یا شرایط استارتاپ‌ها، کاملاً متفاوت می‌باشد. گاهی ممکن است که سرمایه‌گذاران مبلغی را به عنوان پاداش دریافت کنند؛ اما گاهی اوقات ممکن است که خدمات یا محصولی را به عنوان هدایا دریافت نمایند. البته برخی از شرکت‌ها از تخفیفات نیز به عنوان هدایا استفاده می‌کنند.
سرمایه‌گذاری جمعی مبتنی بر سهام
در این روش هر یک از سرمایه‌گذاران به ازای مبلغی که در اختیار کسب و کارها و سازمان‌ها قرار می‌دهند، سهامی را از پروژه دریافت می‌کنند. البته گاهی حق رای در مجمع عمومی، دریافت سود سهام و… جایگزین سهام می‌گردد. در این روش، ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر از سایرین است اما؛ بازدهی بیشتری نیز دارد.
مزایا و معایب سرمایه‌گذاری جمعی برای استارتاپ‌ها
تامین منابع مالی از طریق سرمایه گذاری جمعی برای استراتاپ‌ها مزایا و معایبی را به همراه دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- کاهش ریسک: سرمایه‌گذاری جمعی در مقایسه با سایر سرمایه‌گذاری‌ها مثل سرمایه‌گذاری فرشته، کم خطر بوده و ریسک کمتری دارد. در این روش عوامل اقتصادی بر میزان سرمایه اولیه اثرگذار نیست و سرمایه‌گذاران در روش تامین مالی جمعی سود زیادی کسب می‌کنند.
- سهولت در سرمایه گذاری: تامین مالی جمعی دارای مزیتی به نام سهولت سرمایه‌گذاری است و می‌توان به راحتی در تمامی پروژه‌ها و شرکت‌ها و… سرمایه‌گذاری کرد.
- فرصت های مالی متنوع: در روش تامین مالی جمعی، سرمایه‌گذاران می‌توانند در کمپین‌های مختلف مشارکت کنند.
- تعامل مستقیم با مشتریان: تامین مالی جمعی فرصتی برای تعامل مستقیم با مشتریان بالقوه و دریافت بازخورد مثبت یا منفی مشتریان پیش از تولید محصولات به صورت انبوه می‌باشد.
- بازاریابی و تبلیغات همزمان: کمپین‌های سرمایه‌گذاری جمعی به طور طبیعی سبب ایجاد آگاهی و تبلیغات برای محصولات یا خدمات می‌شوند.
- معافیت از مالیات: در کشورمان ایران به خاطر اینکه دولت از روش سرمایه‌گذاری جمعی حمایت می‌کند، این روش کاملاً معاف از مالیات می‌باشد.
- توسعه کسب و کار و مشاوره و پشتیبانی مالی: روش تامین سرمایه جمعی، هر یک از استارتاپ‌ها و کسب و کارها را وادار به توسعه و رشد کرده و در عین حال امکان دریافت مشاوره و پشتیبان را فراهم می‌کند.
معایب تامین مالی جمعی
- احتمال شکست: در روش سرمایه‌گذاری جمعی رقبای بسیار زیادی وجود دارند که در این صورت احتمال شکست پروژه یا استارتاپ‌ها افزایش می‌یابد. همچنین هر یک از استارتاپ‌ها برای ساخت نمونه اولیه به پول و زمان زیادی نیاز دارند. لذا، اگر نتوانند پول مورد نیاز را تامین کرده و یا در زمان مناسب وارد عمل نشوند، با شکست مواجه خواهند شد.
- عدم تناسب با برخی از مشاغل: سرمایه‌گذاری جمعی اغلب برای استارتاپ‌ها و کسب و کارهای مبتنی بر محصول مفید است و برای استارتاپ‌های مبتنی بر خدمات مناسب نیست.
- احتمال سرقت ایده: هر یک از استارتاپ‌ها در صورتی که ایده خلاقانه‌ای داشته باشند، پیش از اقدام به تامین سرمایه جمعی باید ایده خود را ثبت و حق چاپ و علائم تجاری آن را نیز محفوظ کنند. زیرا ممکن است که برخی از سرمایه‌گذاران جمعی ایده‌های آن‌ها را به سرقت برده و نسخه کامل‌تری از آن را نیز ارائه دهند.
ارکان اصلی سرمایه‌گذاری جمعی کدامند؟
سرمایه‌گذاری جمعی سه رکن اصلی دارد که شامل موارد زیر هستند:
- متقاضی: شخص حقوقی که جهت تامین مالی مورد نیاز خود به عامل مراجعه کرده باشد را متقاضی می‌نامند.
- عامل: به شخص حقوقی که اقدام به تامین مالی جمعی و سرمایه‌گذاری جمعی برای متقاضی می‌کند، عامل گفته می‌شود.
- تامین کنندگان یا سرمایه‌گذاران: به اشخاص حقیقی یا حقوقی که در طرح سرمایه‌گذاری و در زمان سررسید اصل سرمایه و بهره را دریافت می‌کنند، تامین کنندگان و سرمایه‌گذاران می‌گویند.
آشنایی با مراحل سرمایه‌گذاری جمعی
تامین مالی جمعی یا سرمایه‌گذاری جمعی مراحلی دارد و افراد باید به درستی تمامی آن‌ها را طی کنند که عبارتند از:
- بررسی و ارزیابی اولیه طرح و متقاضی توسط عامل
- عقد قرارداد با متقاضی و اخذ مستندات و اطلاعات مربوطه
- دریافت نماد اختصاصی در فرابورس
- منتشر کردن فراخوان تامین مالی
- اعلام فراخوان
- جمع آوری وجوه و سرمایه‌ها
جمع‌بندی
برخی از کسب و کارها و استارتاپ‌ها برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود، از روش سرمایه‌گذاری جمعی استفاده می‌کنند. تامین مالی جمعی یا سرمایه‌گذاری جمعی فرایند دریافت سرمایه از آحاد جمعیت برای پیشبرد راه‌اندازی یا توسعه استارتاپ‌ها می‌باشد. این روش سرمایه‌گذاری دارای مزایا و معایبی است که شامل: معافیت از مالیات، کاهش ریسک، سهولت در سرمایه گذاری، احتمال سرقت ایده، احتمال شکست و… می‌باشند. شما عزیزان آیا تجربه سرمایه‌گذاری جمعی را دارید؟ تجربیات خود را با ما در میان بگذارید و اگر سوالی در این حیطه دارید، می‌توانید با همکاران ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
- سرمایه گذاری جمعی چیست؟
به روشی که برای جمع آوری پول از تعداد زیادی افراد از طریق پلتفرم‌های آنلاین انجام شود، تامین مالی جمعی می‌گویند. - ارکان اصلی سرمایه‌گذاری جمعی کدامند؟
ارکان اصلی تامین مالی جمعی شامل: متقاضی، عامل و سرمایه گذاران می‌باشند. - تامین مالی جمعی چه مزایا و معایبی دارد؟
تامین مالی جمعی دارای مزایا و معایبی اعم از: معافیت مالیاتی، کاهش ریسک‌های مالی، توسعه کسب و کار، احتمال سرقت ایده، عدم تناسب با برخی از مشاغل و… می‌باشد.
