دنیای سرمایه‌گذاری در حال تجربه‌ی یک تحول بزرگ است. اگر تا چند سال پیش، فرصت مشارکت در پروژه‌های بزرگ و استارتاپ‌های نوآور تنها در انحصار سرمایه‌گذاران کلان و صندوق‌های خطرپذیر بود، امروزه به لطف اینترنت، این دیوارها فروریخته است. پدیده‌ای به نام کرادفاندینگ (Crowdfunding) یا «تأمین مالی جمعی»، این امکان را برای هر فردی فراهم کرده تا با هر میزان سرمایه، به بخشی از یک داستان موفقیت تبدیل شود.
اما کرادفاندینگ دقیقاً چیست و چگونه کار می‌کند؟ مهم‌تر از آن، این روش نوین چه مزیت‌های مشخصی برای یک سرمایه‌گذار به همراه دارد؟ در این مطلب جامع، به تمام این سؤالات پاسخ می‌دهیم و شما را با دنیای هیجان‌انگیز تأمین مالی جمعی آشنا می‌کنیم.
تأمین مالی جمعی (کراد فاندینگ) به زبان ساده
تصور کنید یک گروه برنامه‌نویس جوان، ایده‌ای درخشان برای اپلیکیشن موبایل دارند اما برای توسعه و بازاریابی آن به جذب سرمایه استارتاپ نیاز دارند. در مدل سنتی، آن‌ها باید ماه‌ها به دنبال یک سرمایه‌گذار بزرگ می‌گشتند. اما در مدل کرادفاندینگ، آن‌ها می‌توانند ایده‌ی خود را در یک پلتفرم آنلاین معرفی می‌کنند و از از صدها یا هزاران نفر از مردم عادی بخواهند که با مبالغی کوچک در این پروژه سرمایه‌گذاری کنند.
در واقع، کراد فاندینگ، قدرت جمع را جایگزین قدرت یک فرد می‌کند. به جای اینکه یک نفر ۵ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کند، ۵۰۰۰ نفر هر کدام ۱ میلیون تومان سرمایه‌گذاری می‌کنند. این مفهوم ساده، قلب تپنده‌ی این روش نوین است که دسترسی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای همه ممکن کرده‌است.
کراد فاندینگ چگونه کار می‌کند؟
فرآیند تأمین مالی جمعی معمولاً در یک چرخه‌ی ساده و شفاف از طریق پلتفرم‌های آنلاین تخصصی انجام می‌شود. این چرخه سه بازیگر اصلی دارد:
صاحب پروژه یا کارآفرین
فرد یا گروهی که ایده‌ای برای اجرا دارد. آن‌ها طرح کسبوکار، اهداف و میزان سرمایه‌ی مورد نیاز خود را به طور کامل در یک پلتفرم کرادفاندینگ معرفی می‌کنند.
پلتفرم کرادفاندینگ
این وب‌سایت‌ها نقش واسطه‌ای معتبر را ایفا می‌کنند. آن‌ها بستر آنلاین را برای معرفی پروژه‌ها فراهم کرده، فرآیندهای مالی را مدیریت می‌کنند و بر اجرای تعهدات دو طرف نظارت دارند.
سرمایه‌گذاران (مردم)
عموم افرادی که با بررسی پروژه‌های مختلف، طرح مورد نظر خود را انتخاب کرده و با مبالغ دلخواه در آن مشارکت مالی می‌کنند.
مزایای اصلی کرادفاندینگ برای سرمایه‌گذاران چیست؟
شاید به نظر برسد این روش بیشتر به نفع کارآفرینان است، اما مزایای کرادفاندینگ برای سرمایه‌گذاران نیز بسیار قابل توجه است. در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
۱. دسترسی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری بکر
شاید بزرگ‌ترین مزیت این روش، فراهم کردن امکان سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها و پروژه‌هایی است که پتانسیل رشد بالایی دارند اما هنوز به مرحله‌ی ورود به بورس نرسیده‌اند. شما می‌توانید در مراحل اولیه به بخشی از یک شرکت فناوری، یک پروژه‌ی تولیدی یا یک کسبوکار خلاق تبدیل شوید؛ فرصتی که تا پیش از این تقریباً غیرممکن بود.
۲. تنوع‌بخشی به سبد دارایی با حداقل سرمایه
یک اصل طلایی در سرمایه‌گذاری، «تقسیم ریسک» است. کرادفاندینگ به شما این امکان را می‌دهد که به جای قرار دادن تمام سرمایه‌ی خود در یک سهم یا بازار، آن را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و در چندین پروژه‌ی متفاوت سرمایه‌گذاری کنید. این کار ریسک کلی سبد دارایی شما را به شدت کاهش می‌دهد.
۳. شفافیت و نظارت مستقیم بر پروژه
پلتفرم‌های معتبر تأمین مالی جمعی معمولاً گزارش‌های شفاف و منظمی از نحوه‌ی پیشرفت پروژه و چگونگی هزینه‌کرد سرمایه ارائه می‌دهند. این سطح از شفافیت به شما به عنوان سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد که به طور دقیق بدانید پول شما در چه مسیری حرکت می‌کند؛ امکانی که در بسیاری از روش‌های سرمایه‌گذاری سنتی وجود ندارد.
۴. حمایت از نوآوری و کسب‌وکارهای نوپا
سرمایه‌گذاری از طریق کرادفاندینگ تنها یک معامله‌ی مالی نیست. این اقدامی حمایتی برای به حرکت درآوردن چرخ نوآوری در کشور است. احساس رضایتی که از مشارکت در تحقق رویای تیمی جوان و باانگیزه به دست می‌آید، ارزشی فراتر از سود مادی دارد.
۵. پتانسیل کسب بازدهی‌های چشمگیر
با وجود تمام ریسک‌ها، پاداش بالقوه‌ی سرمایه‌گذاری در یک پروژه‌ی موفق می‌تواند بسیار بالا باشد. اگر استارتاپی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید به موفقیت برسد و رشد کند، ارزش سهام شما نیز می‌تواند چندین برابر شود؛ بازدهی‌ای که دستیابی به آن در بازارهای سنتی به ندرت اتفاق می‌افتد.
انواع مدل‌های کرادفاندینگ
تامین مالی جمعی بر اساس نوع بازگشت سرمایه به مدل‌های مختلفی تقسیم می‌شود. شناخت انواع کرادفاندینگ به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را متناسب با اهداف خود انتخاب کنید:
مبتنی بر پاداش یا «Reward-Based»
در این مدل، سرمایه‌گذاران در ازای حمایت خود، پاداشی غیرنقدی دریافت می‌کنند؛ مانند نسخه‌ی اولیه‌ی محصول، هدیه‌ای ویژه یا ذکر نام آن‌ها در تیتراژ فیلم.
مبتنی بر اهدا یا «Donation-Based»
در این مدل، حامیان در ازای پولی که پرداخت می‌کنند، انتظار بازگشت مالی ندارند. این روش بیشتر برای کمپین‌های خیریه و اهداف اجتماعی استفاده می‌شود.
مبتنی بر سهام یا «Equity-Based»
این مدل برای سرمایه‌گذاران جذابیت بالایی دارد. در این روش، شما در ازای سرمایه‌گذاری، بخشی از سهام (مالکیت) آن شرکت یا پروژه را به دست می‌آورید و در سودهای آینده‌ی آن شریک می‌شوید.
مبتنی بر وام یا «Lending-Based»
در این روش، شما به پروژه وام می‌دهید و در آینده اصل پول خود را به همراه سودی مشخص پس می‌گیرید. این مدل ریسک کمتری نسبت به مدل سهامی دارد.
ریسک‌ها و چالش‌های تأمین مالی جمعی
هر سرمایه‌گذاری سودآوری با ریسک همراه است. آگاهی از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در کرادفاندینگ به شما کمک می‌کند تا تصمیم‌های هوشمندانه‌تری بگیرید:
ریسک بالای شکست پروژه
بسیاری از استارتاپ‌ها و ایده‌های نوپا در مراحل اولیه با شکست مواجه می‌شوند. این اصلی‌ترین ریسک است که می‌تواند منجر به از دست رفتن کل سرمایه‌ی شما شود.
ریسک نقدشوندگی پایین
برخلاف سهام شرکت‌های بورسی، فروش سهامی که از این طریق به دست آورده‌اید، ممکن است سریع و آسان نباشد.
نیاز به تحقیق و تخصص
ارزیابی یک استارتاپ نیازمند دانش و تحقیق است و نمی‌توان صرفاً بر اساس احساسات تصمیم گرفت.
راهنمای عملی برای اولین سرمایه‌گذاری موفق در کراد فاندینگ
برای کاهش ریسک‌ها و افزایش شانس موفقیت، حتماًً این نکات کلیدی را در نظر داشته باشید:
تحقیق کامل کنید
قبل از سرمایه‌گذاری، در مورد خود پروژه، تیم اجرایی، سابقه‌ی آن‌ها و بازار هدف به طور کامل تحقیق کنید. اگر ندانید که استارتاپ چیست و چگونه موفق می‌شود، وارد شدن به این بازار می‌تواند کار اشتباهی باشد.
پلتفرم معتبر انتخاب کنید
تنها از طریق پلتفرم‌های تأمین مالی جمعی که دارای مجوزهای لازم از نهادهای نظارتی مانند فرابورس هستند، اقدام کنید.
طرح کسبوکار را بخوانید
تمام جزئیات، پیش‌بینی‌های مالی و استراتژی‌های پروژه را با دقت مطالعه کنید.
هوشمندانه سرمایه‌گذاری کنید
هرگز پولی را که برای نیازهای اساسی زندگی به آن احتیاج دارید، وارد این حوزه نکنید. تنها مبلغی را سرمایه‌گذاری کنید که توانایی پذیرش ریسک از دست دادن آن را دارید.
نتیجه‌گیری
کرادفاندینگ یا تأمین مالی جمعی بیش از اینکه یک روش سرمایه‌گذاری باشد، جنبشی برای دموکراتیک کردن فرصت‌هاست. این روش به سرمایه‌گذاران عادی اجازه می‌دهد تا با ورود به دنیاهای جدید، ضمن حمایت از نوآوری، شانس کسب بازدهی‌های بالا را نیز داشته باشند. اگرچه این مسیر نیازمند تحقیق، صبر و پذیرش ریسک است، اما می‌تواند در صورت انتخاب درست، به یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سبد سرمایه‌گذاری شما تبدیل شود.
