انکوباتورها و اکسلریتورها به‌عنوان دو مدل رایج برای حمایت از استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا شناخته می‌شوند. این دو مدل، روش‌های متفاوتی برای کمک به رشد و موفقیت استارتاپ‌ها ارائه می‌دهند.
چراکه انکوباتورها با فراهم کردن منابع و خدماتی مانند فضای کار اشتراکی، مشاوره، آموزش و حمایت‌های مالی محدود، به استارتاپ‌ها کمک می‌کنند تا ایده‌های خود را به مرحله اجرا درآورند. از سوی دیگر، اکسلریتورها با ارائه سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه، منتورینگ گسترده و شتاب‌دهی سریع به رشد، استارتاپ‌ها را برای موفقیت در مقیاس بزرگ آماده می‌کنند.
انتخاب مدل مناسب بسته به مرحله رشد و نیاز هر استارتاپ متفاوت است. هدف از این مقاله، آشنایی با تفاوت انکوباتورها و اکسلریتورها و کمک به انتخاب آگاهانه‌تر آن‌ها برای استارتاپ‌ها است.
توسعه خدمات انکوباتورها در طول زمان
اولین انکوباتورها در دهه ۱۹۵۰ و در ایالات متحده آمریکا به‌وجود آمدند. این مراکز در ابتدا با هدف پشتیبانی از کسب‌وکارهای نوپا و فراهم کردن امکانات پایه‌ای مانند فضای اداری با هزینه‌های پایین تاسیس شدند. انکوباتورها به‌تدریج خدمات خود را گسترش دادند و شامل مواردی مانند مربی‌گری، آموزش و شبکه‌سازی نیز شدند.
از سوی دیگر، اکسلریتورها در اواسط دهه ۱۹۹۰ و با یک فلسفه کاملا متفاوت به سطح جهانی وارد شدند. این مراکز نه تنها محیط کاری مناسبی را برای فعالیت کسب و کار‌ها فراهم می‌کردند، بلکه خدمات مشاوره‌ای پیشرفته، دسترسی به شبکه‌های حرفه‌ای و حتی سرمایه‌گذاری مستقیم در کسب‌وکارها را نیز ارائه می‌دادند. در واقع، اکسلریتورها بیشتر به‌دنبال کسب‌وکارهایی هستند که قادر به رشد سریع هستند و محصول یا خدماتی را به بازار عرضه کرده‌اند.
مقایسه رویکرد انکوباتورها و اکسلریتورها
انکوباتورها و اکسلریتورها دو مدل متفاوت برای حمایت از کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها هستند. هرکدام از این مدل‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آن‌ها را برای نیازها و اهداف خاصی مناسب می‌سازد. در ادامه به مقایسه رویکرد این دو مدل در زمینه‌های تمرکز بر مراحل کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری، دسترسی به شبکه‌ها و مدت زمان حمایت می‌پردازیم تا مزایا و معایب هر کدام مشخص شود:
تمرکز بر مراحل کسب‌وکار
انکوباتورها بیشتر بر حمایت از کسب‌وکارها در مراحل اولیه یا ایده‌آل تمرکز دارند. این به این معناست که اگر هنوز در مرحله ایده یا توسعه اولیه محصول هستید، انکوباتور می‌تواند گزینه مناسبی باشد. در مقابل، اکسلریتورها بر شتاب‌دهی به رشد کسب‌وکارهایی که محصول یا خدماتی را به بازار عرضه کرده‌اند، تمرکز دارند.
سرمایه‌گذاری و دسترسی به شبکه‌ها
انکوباتورها معمولا با سرمایه‌گذاری اولیه کمتری شروع می‌کنند؛ به‌همین علت، از نظر مالی کمتر ریسک‌آفرین هستند. از سوی دیگر، اکسلریتورها سرمایه‌گذاری بالاتری دارند و به شبکه‌های گسترده‌تری از سرمایه‌گذاران و متخصصان دسترسی دارند.
مدت زمان حمایت
انکوباتورها برنامه‌هایی با مدت زمان طولانی‌تر، مثلا یک تا دو سال، دارند. این برنامه‌ها به کسب‌وکارها فرصت می‌دهند تا در یک محیط آرام و بدون فشار زمانی رشد کنند. در مقابل، اکسلریتورها برنامه‌هایی با مدت زمان کوتاه‌تر، بین سه تا چهار ماه، ارائه می‌دهند و انتظار دارند که کسب‌وکارها در این مدت به نتایج قابل توجهی دست یابند.
چه زمانی از انکوباتور یا اکسلریتور استفاده کنیم؟
اگر استارتاپ شما هنوز در مراحل اولیه است، به احتمال زیاد به یک محیط پرورشی و حمایتی نیاز دارید تا بتوانید ایده‌ها، محصولات یا خدمات خود را به بهترین شکل توسعه دهید.
در این مرحله، انکوباتور می‌تواند گزینه مناسبی باشد که به شما فرصت می‌دهد تا با آرامش بیشتری روی توسعه کسب‌وکار خود کار کنید؛ اما اگر استارتاپ شما از مراحل اولیه عبور کرده و محصول یا خدماتی را به بازار عرضه کرده است، حالا نیاز به یک بازدهی قوی و شتابدهنده دارید. در این مرحله، اکسلریتور می‌تواند به شما کمک کند تا با دسترسی به شبکه‌های حرفه‌ای، مشاوره و سرمایه‌گذاری، رشد کسب‌وکار خود را افزایش دهید.
همچنین برای سرمایه‌گذاری سریع و دسترسی به شبکه‌های حرفه‌ای، اکسلریتور می‌تواند گزینه بهتری باشد. چراکه این مراکز معمولا با سرمایه‌گذاران بزرگ تعامل دارند و می‌توانند فرصت‌های سرمایه‌گذاری را برای شما فراهم کنند.
مراحل و فرآیند پذیرش انکوباتور یا اکسلریتور
اولین گام برای ورود به یک انکوباتور یا اکسلریتور، ارسال یک طرح کسب‌وکار جامع است. این طرح باید شامل توضیحاتی در رابطه با موارد زیر باشد:
۱- توضیحاتی در مورد ایده
۲- محصول یا خدمات
۳- بازار هدف
۴- استراتژی تشویقی
۵- نقشه راه کلی کسب‌وکار
پس از ارسال طرح، یک تیم از کارشناسان و متخصصان آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهند تا عوامل مختلفی مانند نوآوری، پتانسیل بازار، مزیت رقابتی و … مورد بررسی قرار داده شود.
اگر طرح کسب‌وکار شما موفق به عبور از مرحله ارزیابی شود، به مرحله مصاحبه رفته و با تیم اجرایی انکوباتور یا اکسلریتور ملاقات می‌کنید. در این مرحله، تیم مدیریتی و توانمندی‌های شما به‌عنوان یک کارآفرین مورد سنجش قرار می‌گیرد.
همچنین عواملی که در انتخاب شما تاثیرگذار هستند، شامل نوآوری محصول، پتانسیل رشد بازار، تیم مدیریتی قوی و استراتژی تشویقی می‌شود.
مقایسه نقاط قوت و ضعف انکوباتورها و اکسلریتورها
انکوباتورها و اکسلریتورها هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید مدنظر قرار گیرد. انتخاب بین این دو به عواملی چون نوع کسب‌وکار، میزان سرمایه مورد نیاز، زمان مدنظر برای راه‌اندازی و اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت بستگی دارد. در ادامه به بررسی نقاط قوت و ضعف هر کدام از این دو مدل می‌پردازیم:
نقاط قوت و ضعف انکوباتورها
- هزینه‌های پایین‌تر و صرفه‌جویی مالی
- حمایت طولانی‌مدت و فرصت رشد آرام
- ایجاد شبکه و مشاوره‌های تخصصی
- سرمایه‌گذاری اولیه محدود
- عدم دسترسی گسترده به شبکه‌های سرمایه‌گذاری
نقاط قوت و ضعف اکسلریتورها
- سرمایه‌گذاری اولیه بالا و جذب سرمایه بیشتر
- شتاب‌دهی سریع رشد کسب‌وکار
- ارتباط با شبکه‌های سرمایه‌گذاری قدرتمند
- هزینه‌های بالاتر عضویت و شرکت در برنامه‌ها
- محدودیت زمانی و فشار رسیدن به نتایج سریع
در مجموع، انتخاب بین انکوباتور و اکسلریتور بستگی‌به شرایط و اهداف هر استارتاپ دارد. با بررسی دقیق مزایا و معایب هر کدام می‌توان بهترین تصمیم را اتخاذ کرد. البته تجربیات گذشته و موفقیت‌ها و شکست‌های قبلی نیز می‌تواند راهنمای مناسبی برای انتخاب باشد که در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت.
تجارب موفق و ناموفق برای انتخاب آگاهانه بین انکوباتور و اکسلریتور
بسیاری از استارتاپ‌های موفق با ورود به یک انکوباتور شروع کرده‌اند. در این مرحله، آن‌ها از مشاوره، حمایت مالی و شبکه‌سازی بهره‌مند شده‌اند. پس از رسیدن به یک سطح معین از رشد و استقرار در بازار، به اکسلریتورها پیوسته‌اند تا رشد خود را شتاب دهند.
هر دو مدل، یعنی انکوباتور و اکسلریتور، تجربیات متفاوتی را برای استارتاپ‌ها به ارمغان آورده‌اند. در حالی که برخی با استفاده از این سیستم‌ها توانسته‌اند به موفقیت‌های بزرگی دست یابند، برخی دیگر نیز با شکست مواجهه شده‌اند. به‌همین خاطر انتخاب بین انکوباتور و اکسلریتور بسیار وابسته به مرحله رشد کسب‌وکار، نوع محصول یا خدمات و نیازهای خاص استارتاپ است. برای مثال، اگر در مرحله اولیه هستید و نیاز به زمان برای توسعه دارید، انکوباتور می‌تواند گزینه مناسبی باشد؛ اما اگر نیاز به شتاب‌دهی سریع و دسترسی به سرمایه‌گذاران دارید، اکسلریتور انتخاب بهتری است.
نکات قانونی و مالی در زمینه انکوباتور و اکسلریتور
در انکوباتورها سهام‌داری به‌صورت محدودتر و با مدل‌های ساده‌تری انجام می‌شود. این در حالی است که در اکسلریتورها، ساختارهای سهام‌داری پیچیده‌تر و معمولا با شرایط قراردادی خاص همراه است.
همچنین اکسلریتورها معمولا سرمایه‌گذاری بیشتری انجام می‌دهند و این سرمایه‌گذاری را با توافق‌نامه‌های قانونی مشخصی همراه می‌کند. در مقابل، انکوباتورها ممکن است سرمایه‌گذاری کمتری داشته باشند و شرایط قانونی ساده‌تری را ارائه دهند.
محاسبه سهام در انکوباتورها بر اساس ارزش‌گذاری‌های اولیه و ساده‌تر انجام می‌شود، ولی از آنجایی که اکسلریتورها با محاسبات پیچیده‌تری همراه هستند، ممکن است شامل مواردی مانند گزینه‌های خرید سهام، سهام ترجیحی و … باشد.
در نتیجه به‌دلیل تفاوت‌های قانونی و مالی، توصیه می‌شود که قبل از انتخاب بین انکوباتور و اکسلریتور، با یک وکیل مشورت کنید تا از نظر قانونی و مالی در موقعیت ایده‌آل قرار بگیرید.
نگاهی آگاهانه در انتخاب انکوباتور یا اکسلریتور
انکوباتورها و اکسلریتورها هر کدام مزایا و محدودیت‌هایی دارند که باید با توجه به اهداف، مرحله رشد و نیازهای هر استارتاپ در نظر گرفته شود.
به‌طور کلی، اگر در مراحل اولیه راه‌اندازی هستید، انکوباتور می‌تواند گزینه مناسب‌تری باشد؛ اما اگر به سرمایه و شتاب رشد نیاز دارید، اکسلریتور گزینه بهتری است. در نظر گرفتن تجارب گذشته نیز می‌تواند راهگشا باشد. در نهایت، انتخاب آگاهانه و مبتنی بر نیازهای اختصاصی هر کسب‌وکار، منجر به بهترین نتایج خواهد شد.
