کسب و کارها و استارتاپ‌های نوپا به عنوان نیروی محرکه نوآوری و پیشرفت در اقتصاد کشور، همواره با چالش‌ها و مشکلات مختلفی مواجه می‌شوند. این استارتاپ‌های نوپا که معمولا توسط کارآفرینان جوان و خلاق بنیانگذاری می‌شوند، در مسیر رشد و توسعه با چالش‌ها و موانع قانونی و حقوقی روبرو می‌شوند. مسائل حقوقی و موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها را با مشکل مواجه کرده و به طور مستقیم بر بقای آن‌ها اثر می‌گذارند. از جمله مهمترین مسائل و مشکلات حقوقی و قانونی استارتاپ‌ها شامل چالش‌های مالیاتی، چالش‌های بیمه، بی توجهی به مالکیت فکری، مشکلات اخذ مجوز و… هستند. برای آشنایی کامل با موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
چالش‌های حقوقی و موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها
مشکلات و موانع قانونی که بر سر راه استارتاپ‌ها قرار دارند، اگر به درستی مدیریت نشوند و یا برای آن ها راه حل‌های یافت نشود، می‌توانند باعث شکست استارتاپ گردند. لذا مدیران استارتاپ‌ها باید از تمامی این مسائل آگاهی و درک عمیقی داشته و با اطمینان بیشتری در مسیر رشد و توسعه گام بردارند. تعدادی از مهمترین مشکلات و چالش‌های حقوقی و موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها عبارتند از:
مشکل اخذ مجوز
یکی از چالش‌های حقوقی و موانع قانونی استارتاپ‌ها، مشکل اخذ مجوزهای لازم برای شروع و ادامه فعالیت آن‌ها است. زیرا همواره تعدد مقررات و پیچیدگی قانون از مشکلات اصلی اخذ مجوزها به شمار می‌آیند و در هر صنعت و کسب و کاری مقررات خاصی توسط نهادهای مختلف دولتی و نظارتی مشخص شده‌اند. لذا درک و آگاهی از تمامی این قوانین برای یک استارتاپ نوپا دشوار و زمانبر است. در واقع اغلب کارآفرینان که برای اولین بار کسب و کار راه‌اندازی می‌کنند، با فرایندها و موانع قانونی و بروکراسی اداری آشنا نیستند. عدم آشنایی با این قوانین می‌تواند منجر به اشتباهات و تاخیرهای زیادی در اخذ مجوزهای مربوطه شود. به طور مثال ممکن است که یک کارآفرین نوپا نداند که چه زمانی باید مدارک را برای اخذ مجوز ارائه کند و یا نداند چه مدارکی برای این موضوع لازم هستند. تمامی این موضوعات می‌توانند روند اخذ مجوز را به تاخیر انداخته و باعث بروز مشکلاتی در این زمینه شوند.
البته به جز این موضوع، هزینه‌های مالی و زمانی نیز یکی دیگر از موانع اخذ مجوزهای کسب و کارها به شمار می‌آیند. زیرا اغلب استارتاپ‌ها در آغاز کار خود با منابع مالی محدودی شروع به کار می‌کنند و هزینه‌های اداری مربوط به اخذ مجوزها برای آن‌ها سنگین خواهند بود. علاوه بر این، قوانین و مقررات دولتی مدام در حال تغییر هستند و استارتاپ‌ها را مجبور می‌کنند تا بروزرسانی‌هایی را در مستندات و فرایندهای اخذ مجوز خود انجام دهند. مدیران و یا مسئولین مربوطه باید با پیگیری این تغییرات و تطبیق آن‌ها با منابع موجود، استارتاپ‌ها را از نجات دهند. موسسان هر استارتاپی برای آغاز کار باید برای اخذ چندین مجوز اقدام کنند که از جمله مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- اخذ نماد الکترونیکی: نماد اعتماد الکترونیکی که از سوی وزارت سمت صادر می‌شود، جزء اولین مجوزهای مورد نیاز برای ثبت استارتاپ‌ها به شمار می‌آید. با اخذ این نماد، مشتریان یا مخاطبان استارتاپ‌ها می‌توانند با خیالی راحت برای فعالیت در بستر تجارت الکترونیک اقدام نمایند. در واقع مخاطبین و مشتریان می‌توانند با کلیک بر روی این نماد الکترونیکی، از اطلاعات حقوقی صاحبان استارتاپ‌ها و مدت زمان فعالیتشان آگاه شوند.
- مجوزهای رسانه دیجیتالی: مجوز رسانه‌های دیجیتالی نیز از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر شده و تمامی استارتاپ‌هایی که فعالیت آن‌ها مبتنی بر اینترنت است، باید برای اخذ این مجوز اقدام نمایند.
- مجوز نظام صنفی رایانه‌ای: مجوز دیگری که استارتاپ‌ها باید آن را اخذ کنند، مربوط به مجوز نظام صنف رایانه‌ای است. پس از ثبت شرکت‌ها، تمامی استارتاپ‌ها باید حداقل تا ۶ ماه بعد از تاریخ ثبت خود به سازمان نظام صنفی رایانه استان مراجعه کرده و برای اخذ این مجوز اقدامات مربوطه را انجام دهند. عضویت در اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی و یا عضویت در انجمن سلفی کسب و کارهای اینترنتی، اقداماتی است که استارتاپ‌ها باید آن‌ها را انجام دهند.
غیرقانونی بودن برخی فعالیت‌های استارتاپ
یکی دیگر از موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها، غیرقانونی بودن برخی از فعالیت‌ها هستند. زیرا، ممکن است که برخی بنیانگذاران و مدیران از قوانین مربوط به حوزه کسب و کار خود اطلاعاتی نداشته باشند. اغلب استارتاپ‌ها توسط افرادی بنیانگذاری می‌شوند که تخصص فنی در آن حیطه را دارند اما ممکن است که دانش کافی در زمینه‌های حقوقی نداشته باشند. این موضوع می‌تواند منجر به انجام فعالیت‌های شود که کاملا تخصصی بوده؛ اما با قوانین و مقررات ناسازگار هستند. همچنین احتمال دارد که تعدادی از استارتاپ‌ها در حیطه‌های فعالیت کنند که به طور کلی غیرقانونی است. به عنوان مثال فعالیت در حوزه‌هایی مثل: قمار آنلاین، شرط‌بندی یا فروش مواد مخدر و… تقریبا در تمامی کشورها غیرقانونی محسوب می‌شوند و کسب و کارهایی که در حیطه مشغول به کار هستند، جریمه و مجازات قانونی خواهند شد.
چالش در حقوق سرمایه‌گذاران
گاهی اوقات ممکن است که سرمایه‌گذاران و شرکا بر سر حقوق مالی دچار مشکلات قانونی شوند. اختلاف در حقوق سرمایه‌گذاران و شرکا به نوبه خود می‌تواند تاثیرات زیادی بر روابط داخلی و موفقیت بلند مدت استارتاپ داشته باشد. سرمایه‌گذاران و شرکا بهتر است که قراردادهای شفافی را نوشته و بر اساس آن، سهم هر یک از شرکا و وظایف و مسئولیت‌ها و… را به طور کامل در آن قید کنند. گاهی اوقات تخصیص ناعادلانه سهام نیز می‌تواند باعث ایجاد نارضایتی و در نتیجه اختلاف نظر و چالش‌های حقوقی شود. به همین خاطر تمامی حقوق و اختیارات مدیریتی باید میان شرکا و سرمایه‌گذاران به طور درست و قانونی تعیین گردند.
چالش‌های مالیاتی
چالش‌های مالیاتی نیز جزء موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها به شمار می‌آیند. در اغلب کشورها، قوانین مالیاتی پیچیده و گسترده ای برای استارتاپ‌ها و کسب و کارها وجود دارند. تمامی کسب و کارها و استارتاپ‌ها در هر حیطه‌ای که مشغول به کار هستند، با مجموعه‌ای از قوانین مالیاتی خاص مواجه می‌شوند. به همین دلیل برخی از استارتاپ‌ها ممکن است به خاطر ناآگاهی از مجموعه قوانین مالیاتی یا کمبود منابع مالی و انسانی، نتوانند به طور کامل این قوانین را درک و یا رعایت کنند. زیرا تعداد زیادی از بنیانگذاران استارتاپ‌ها فاقد دانش کافی در حیطه قوانین و مقررات مالیاتی بوده و این موضوع می‌تواند منجر به انجام اشتباهات مالیاتی شود. بروز اشتباهات مالیاتی در یک استارتاپ و کسب و کار، پیامدهای قانونی و مالی مهمی را در بر خواهد داشت و می‌تواند رشد و بقای استارتاپ‌ها را به خطر بیندازد. برای رعایت الزامات مالیاتی باید اقداماتی از جمله: گزارش دهی مالی، مستندسازی صحیح از درآمدها و هزینه‌ها و سایر معاملات مالی، انجام شوند. احتمال دارد که کسب و کارها به خاطر کمبود تجربه و یا منابع، در این حیطه با مشکلات جدی مواجه شوند.
چالش‌های بیمه
هر فردی که تلاش می‌کند استارتاپی را بنیانگذاری کند، باید دانش کافی در زمینه الزامات بیمه‌ای مرتبط با کسب و کار خود را داشته باشد. اما تعداد زیادی از بنیانگذاران در این حیطه دانش کافی ندارند و این موضوع می‌تواند منجر به عدم پوشش بیمه‌ای مناسب و بروز مشکلات حقوقی و مالی شود. اغلب بیمه‌های مرتبط، هزینه‌های بالایی را برای استارتاپ‌ها تحمیل می‌کنند. لذا، ممکن است که استارتاپ‌ها به خاطر محدودیت‌های مالی، توانایی پرداخت این هزینه‌ها را نداشته باشند. همچنین عقد قراردادهای بیمه معمولا پیچیدگی‌های زیادی دارند و درک و تحلیل آن‌ها نیازمند تخصص و تجربه در این حیطه است. از سمت دیگر، قوانین بیمه‌ای به طور مکرر در حال تغییر بوده و لازم است که استارتاپ‌ها به طور مداوم خود را با این تغییرات مطابقت دهند.
بی توجهی به مالکیت فکری
مالکیت فکری شامل حق اختراع، حق کپی رایت، علامت تجاری و… شده که بی‌توجهی به این مفاهیم می‌تواند اتفاقات ناگواری را به همراه داشته باشد. در واقع بی‌توجهی به مفاهیم مالکیت فکری یکی از موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها به شمار می‌آید و می‌تواند باعث از دست رفتن مزیت‌های رقابتی، دعاوی حقوقی و یا خسارات مالی شود. حقوق مالکیت فکری هزینه بر بوده و برخی از صاحبان استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا ممکن است که در این زمینه دانش کافی نداشته باشند. علاوه بر این، فرایندهای ثبت و حفاظت از حقوق مالکیت فکری، معمولا زمانبر و پیچیده بوده و ممکن است که استارتاپ‌های نوپا قادر به مدیریت این فرایندها نباشند.
عدم نگهداری از اسناد مربوطه
در یک استارتاپ اسناد مختلفی مربوط به عقد قراردادها و استخدام منابع انسانی و… وجود دارند. عدم نگهداری این اسناد ممکن است در آینده استارتاپ‌ها را با مشکلات و موانع قانونی مواجه کند. مستندات و منابع انسانی که در یک استارتاپ باید نگهداری شوند، شامل موارد زیر هستند:
- قراردادهای امضا شده منابع انسانی
- نامه‌های استخدام
- اوراق پرسنل
- غرامت‌ها و پاداش‌ها
- شکایت کارمندان
جمع‌بندی
اغلب استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا در مسیر توسعه و رشد با چالش‌های مختلفی مواجه می‌شوند که یکی از مهمترین آن‌ها موانع قانونی و حقوقی هستند. موانع قانونی و چالش‌های حقوقی شامل عدم شفافیت در قراردادهای سرمایه‌گذاری: چالش‌های مالیاتی، چالش‌های بیمه، بی‌توجهی به مالکیت فکری، مشکلات اخذ مجوزها و… هستند. هر کدام از این موضوعات به نوعی موانع قانونی رشد استارتاپ‌ها به شمار می‌آیند و بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند بر روی رشد و بقای استارتاپ‌ها تاثیرات منفی بگذارد. لذا بنیانگذاران و مدیران استارتاپ‌ها باید در این حوزه‌ها اطلاعات و دانش کافی داشته باشند. آیا شما در زمان راه‌اندازی کسب و کار خود با مشکلات حقوقی مواجه شده‌اید؟ در صورت تمایل می‌توانید آن‌ها را با ما در میان گذاشته و در این حیطه با همکاران ما تعامل داشته باشید.
سوالات متداول
- موانع قانونی و حقوقی استارتاپ ها کدامند؟
استارتاپ ها در مسیر رشد با موانع قانونی و حقوقی بسیاری از جمله: چالش‌های مالیاتی، چالش‌های بیمه، بی‌توجهی به مالکیت فکری، مشکلات اخذ مجوزها و… هستند. - منظور از مالکیت فکری چیست؟
مالکیت فکری شامل حق اختراع، حق کپی رایت، علامت تجاری و… هستند که بی‌توجهی به این مفاهیم می‌تواند اتفاقات ناگواری را برای استارتاپ‌ها به همراه داشته باشد. - چه مستندات و مدارکی باید در استارتاپ برای جلوگیری از مشکلات قانونی نگهداری شوند؟
مستندات و منابع انسانی که در یک استارتاپ باید نگهداری شوند، شامل: قراردادهای امضا شده منابع انسانی، نامه‌های استخدام، اوراق پرسنل، غرامت‌ها و پاداش‌ها و… هستند.
