اگر تا به حال با گوشی خود رمزارز خریده باشید، یا برای بودجه‌بندی از یک برنامه کمک گرفته‌اید یا حتی برای تقسیم دنگ شام از اپلیکیشنی مثل «Venmo» استفاده کرده باشید، یعنی از قدرت فین‌تک به نفع خودتان استفاده کرده‌اید. مصرف‌کنندگان روز به روز از فناوری برای مدیریت امور مالی خود راحت‌تر استفاده می‌کنند. در حالی که ۸۷درصد از مصرف‌کنندگان با استفاده از بانک‌های بزرگ و سراسری احساس راحتی می‌کنند، ۷۹درصد نیز می‌گویند که از شرکت‌های فین‌تک با خیال راحت استفاده می‌کنند؛ این آمار نشان‌دهنده کاهش شکاف اعتماد بین این دو است.
افزایش اعتماد به فناوری مالی، در حال دگرگون کردن دنیای اقتصادی ماست. دسترسی مردم به پول‌شان آسان‌تر شده و می‌توانند کارهای بیشتری با آن انجام دهند. فین‌تک راه‌های جدیدی برای ارسال، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و مدیریت پول فراهم می‌کند، که باعث بهبود کیفیت زندگی مردم شده و به افرادی که از گزینه‌های مالی سنتی خدمات کافی دریافت نمی‌کنند، کمک می‌کند.
در این مطلب، نگاهی دقیق‌تر به این خواهیم داشت که فین‌تک چیست، چگونه کار می‌کند و با برخی از برترین شرکت‌های فین‌تک که در حال تغییر صنعت مالی هستند، آشنا خواهیم شد.
فین تک چیست؟
فین تک (Fintech) واژه‌ای ترکیبی از دو کلمه «مالی» (Financial) و «فناوری» (Technology) است. این اصطلاح به هر اپلیکیشن، فناوری یا نرم‌افزاری اطلاق می‌شود که به افراد یا کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا به صورت دیجیتال به امور مالی خود دسترسی داشته باشند، آن را مدیریت کنند، به بینش‌های جدیدی در مورد آن برسند یا تراکنش‌های مالی انجام دهند.
با افزایش استفاده مصرف‌کنندگان از ابزارهای دیجیتال، فین‌تک به عنوان راهکاری برای کمک به آن‌ها جهت غلبه بر چالش‌های مالی و رسیدن به اهداف مالی‌شان پدید آمد. در مقابل، مصرف‌کنندگان نیز برای طیف وسیعی از کارها، از بانکداری و بودجه‌بندی گرفته تا سرمایه‌گذاری و وام‌دهی، و همچنین برای مزایای ملموس روزمره‌اش به فین‌تک متکی شده‌اند.
طبق گزارش شرکت «Plaid» با عنوان «اثر فین‌تک»، مصرف‌کنندگان مزایای متعددی برای استفاده از فین‌تک برشمرده‌اند، از جمله صرفه‌جویی در زمان، احساس کنترل بیشتر بر پول و پس‌انداز پول. ۹۰درصد از آن‌ها گزارش داده‌اند که فین‌تک به نوعی به آن‌ها کمک کرده است.
شرکت فین‌تک چیست؟
شرکت فین‌تک به هر شرکتی گفته می‌شود که خدمات یا اپلیکیشن‌های مالی ارائه می‌دهد که به شدت به فناوری‌هایی مانند اپلیکیشن‌ها، وب‌سایت‌ها و APIها متکی هستند. شرکت‌های فین‌تک اغلب به عنوان «متحول‌کنندگان صنعت» شناخته می‌شوند، زیرا از فناوری برای تغییر نحوه تعامل مصرف‌کنندگان با صنعت مالی استفاده می‌کنند. این تغییرات معمولاً شامل گسترش دسترسی به محصولات مالی، کاهش کارمزدها و ارائه خدمات سریع‌تر و شخصی‌سازی‌شده‌تر است.
تفاوت‌های کلیدی بین فین تک و بانک‌های سنتی
اصطلاح «فین‌تک» بیشتر یک شناسه است که خود شرکت‌ها برای معرفی خود به کار می‌برند تا یک برچسب رسمی که توسط نهادی نظارتی به آن‌ها داده شود. با بالغ شدن صنعت فین‌تک، برخی تفاوت‌ها میان بانک‌های سنتی و فین‌تک‌ها نیز تغییر کرده است. به عنوان مثال، امروزه بسیاری از بانک‌های سنتی، حساب‌های پس‌انداز با سود بالا و پشتیبانی از طریق چت ارائه می‌دهند. از طرف دیگر، برخی از بانک‌های فین‌تک اکنون خدمات مرسوم‌تری مانند وام مسکن و وام‌های دیگر را فراهم می‌کنند، که نشان می‌دهد رقابت فزاینده از سوی شرکت‌های فین‌تک، در حال ایجاد تحول در کل این صنعت است.
شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های شرکت‌های فین‌تک، «بانک‌های فین‌تک» هستند؛ با این حال، در بخش بعدی به بررسی چندین حوزه دیگر از فین‌تک خواهیم پرداخت.
مروری بر صنعت فین تک
این صنعت در چند سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. تنها در قاره آمریکا، تعداد استارتاپ‌های فین‌تک از ۵۸۶۸ در سال ۲۰۱۸ به نزدیک ۱۴هزار در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است. با وجود کاهش رونق این صنعت در سال‌های اخیر، برخی آمارها از روندی صعودی حکایت دارند.
در سال ۲۰۲۱، سرمایه‌گذاری جهانی در فین‌تک به رکورد ۱۳۲ میلیارد دلار رسید که ۲۱درصد از کل سرمایه‌های خطرپذیر را تشکیل می‌داد. در سال ۲۰۲۲، این رقم با ۴۶درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۲۱، به ۷۵.۲ میلیارد دلار رسید. با این حال، در سال ۲۰۲۴، سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها به ۳۱۴ میلیارد دلار رسید که ۳درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از ثبات احتمالی در این صنعت باشد. البته باید توجه داشت که تمام سرمایه‌گذاری‌های استارتاپی به شرکت‌های فین‌تک اختصاص ندارد، بنابراین این یک شاخص غیرقطعی است.
همچنین بد نیست به این مسئله اشاره کنیم که مصرف‌کنندگان به‌طور فزاینده‌ای از اپلیکیشن‌های مختلف فین‌تک برای مدیریت پول، آموزش خود و بهبود زندگی مالی‌شان استفاده می‌کنند. نظرسنجی «Plaid» نشان داد که هر مصرف‌کننده به طور متوسط از سه تا چهار اپلیکیشن مختلف برای انجام پرداخت‌ها، ثبت اظهارنامه مالیاتی و بانکداری آنلاین استفاده می‌کند.
با توجه به این آمار، پیش‌بینی‌های زیادی در مورد روندهای بزرگ بعدی این صنعت مطرح شده است، مانند استفاده بیشتر از هوش مصنوعی برای کاهش ریسک کلاهبرداری، فراگیری مالی بیشتر، گسترش سرمایه‌گذاری تعبیه‌شده و ظهور پرداخت‌های آنی.
رکود سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۲ چشم‌انداز خوش‌بینانه این صنعت را تعدیل کرد، اما نشانه‌هایی از بهبود وجود دارد. قراردادهای تملک برجسته‌ای مانند خرید شرکت‌های «Brigit»، «Bridge»، «MoneyLion» و «TradePMR» و همچنین ثبت درخواست‌های محرمانه برای عرضه اولیه سهام توسط چندین شرکت فین‌تک از جمله «Chime»، نشان از علاقه مجدد سرمایه‌گذاران به این صنعت دارد.
فین تک چگونه کار می‌کند؟
انواع مختلفی از اپلیکیشن‌های فین‌تک وجود دارد و هر کدام به روشی متفاوت کار می‌کنند. برخی از این اپلیکیشن‌ها به طور امن امکان دسترسی یک اپلیکیشن دیگر به داده‌های حساب مالی، مانند تراکنش‌ها و موجودی حساب را فراهم می‌کنند، یا ممکن است به کاربران اجازه دهند سرمایه‌گذاری‌های خود را در چندین پلتفرم مختلف ردیابی کنند.
به عنوان مثال، اپلیکیشن‌های مدیریت ثروت و امور مالی، داده‌های حساب‌های مالی مختلف را در نمایی کلی و خوانا جمع‌آوری می‌کنند و تمام اطلاعات مالی کاربر را در مکانی مناسب به او نشان می‌دهند. این اپلیکیشن‌ها ممکن است بر اساس داده‌های موجود، راه‌هایی را برای بهبود وضعیت مالی به کاربران پیشنهاد دهند.
دسته دیگری از فین‌تک‌ها شامل اپلیکیشن‌هایی است که به کاربران امکان معامله سهام یا رمزارزها را می‌دهند. «Robinhood» و «Coinbase» نمونه‌های کلاسیک فین‌تک هستند که به کاربران اجازه می‌دهند تا طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها را به سرعت و به راحتی انجام دهند.
چندین نوع «زیرساخت» فنی برای کارکردن اپلیکیشن‌های فین‌تک ضروری است:
APIها
APIهای بانکداری باز، که مخفف رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (Application Program Interfaces) هستند، به طور امن و مطمئن حساب‌های بانکی مصرف‌کنندگان را به اپلیکیشن‌ها و خدمات فین‌تک متصل می‌کنند تا بتوانند داده‌های مالی را به اشتراک بگذارند، وجوه را منتقل کنند و هویت خود را تأیید نمایند.
اپلیکیشن‌های موبایل
اکثر شرکت‌های فین‌تک اپلیکیشن‌های موبایل ارائه می‌دهند تا کاربران بتوانند در هر زمان به پول و اطلاعات مالی خود دسترسی داشته باشند. چه یک اپلیکیشن بانکداری دیجیتال باشد، چه ابزار مدیریت مالی یا پلتفرم سرمایه‌گذاری، اپلیکیشن‌های موبایل تقریباً مترادف با فین‌تک هستند.
راه‌حل‌های تحت وب
برخی از شرکت‌های فین‌تک علاوه بر اپلیکیشن موبایل، یک راه‌حل تحت وب نیز ارائه می‌دهند. در این حالت، کاربران از طریق یک مرورگر وب وارد سیستم شده و می‌توانند همان کارهایی را که در اپلیکیشن موبایل انجام می‌دهند، اجرا کنند.
قدرت APIها در فراهم کردن دسترسی امن به داده‌های مالی، زندگی روزمره بسیاری را تغییر داده است. به عنوان مثال، امروزه بسیار محتمل‌تر است که دوستان و اعضای خانواده برای ارسال پول به یکدیگر از اپلیکیشن‌هایی مانند «Cash App» یا «PayPal» استفاده کنند تا اینکه پول نقد یا چک را به صورت حضوری یا از طریق پست رد و بدل نمایند.
انواع فین تک و محصولات آن
فین‌تک طیف گسترده‌ای از کاربردها را در بازارهای بنگاه به بنگاه و بنگاه به مشتری و همتا به همتا پوشش می‌دهد. موارد زیر تنها چند نمونه از انواع شرکت‌ها و محصولات فین‌تک هستند که در حال تغییر صنعت خدمات مالی می‌باشند.
۱. بانک‌های فین تک (نئوبانک‌ها)
خدمات بانکی یکی از اصلی‌ترین اجزای سیستم مالی است و صنعت فین‌تک آن را متحول کرده است. به لطف فناوری‌های جدید بانک‌های فین‌تک افتتاح حساب، واریز وجه و کاهش ثبت‌نام‌های جعلی، سریع و آسان شده است. در نتیجه، نئوبانک‌های تماماً دیجیتال مانند «Varo»، حساب‌های جاری شخصی منعطف، حساب‌های پس‌انداز با سود بالا و حتی کارت‌های اعتباری تضمین‌شده را ارائه می‌دهند، همه این‌ها بدون کارمزدهای سنتی که می‌تواند مانع رسیدن افراد به اهداف مالی‌شان شود.
۲. پرداخت‌های فین تک
پرداخت‌های غیرنقدی رو به افزایش است. از زمان شروع همه‌گیری کرونا، پرداخت‌های غیرنقدی جهش‌های بزرگی داشته‌اند، به طوری که ۴۱درصد از آمریکایی‌ها می‌گویند تمام پرداخت‌هایشان در هفته دیجیتال است. در آمریکای شمالی، حجم تراکنش‌های غیرنقدی از ۱.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به ۱.۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته که نشان‌دهنده رشد ۱۴ درصدی است. همزمان، اپلیکیشن‌ها و خدمات پرداخت روزبه‌روز رایج‌تر شده‌اند. دلیل این امر این است که دریافت پرداخت از طریق انتقال مستقیم بانکی به مراتب ارزان‌تر از استفاده از کارت‌های اعتباری است و ثبت‌نام و احراز هویت کاربران نیز سریع‌تر و آسان‌تر شده است.
۳. مدیریت مالی شخصی (PFM)
اپلیکیشن‌های مدیریت مالی شخصی به کاربران کمک می‌کنند تا اطلاعات مالی خود را از حساب‌های مختلف در یک داشبورد واحد یکپارچه کنند. این خدمات به افراد کمک می‌کنند تا پول خود را مدیریت و بودجه‌بندی کنند. نمونه‌هایی از این اپلیکیشن‌ها «Dave» و Brigit هستند.
یکی دیگر از اپلیکیشن‌های پیشرو در این حوزه، «Copilot» است که به کاربرانش کمک می‌کند تا تصویری دقیق از سلامت مالی و ارزش خالص دارایی خود بسازند.
۴. اپلیکیشن‌های فین‌تک برای مدیریت ثروت
راه‌حل‌های فین‌تک به مشاوران مالی و پلتفرم‌های مدیریت ثروت کمک می‌کنند تا اطلاعات حساب‌های مشتریان که در مؤسسه‌های دیگر نگهداری می‌شوند را جمع‌آوری کرده تا بتوانند دارایی‌های تحت مدیریت خود را بهتر افزایش دهند و همزمان مشاوره‌های مالی جامع‌تری ارائه کنند. به عنوان مثال، «Stash» پلتفرمی مبتنی بر اشتراک است که به مشتریان دسترسی آسان و مقرون‌به‌صرفه به محصولات سرمایه‌گذاری، آموزشی و مشاوره مالی می‌دهد.
۵. وام‌دهندگان فین تک
وام‌دهندگان اغلب برای به دست آوردن تصویری کامل و دقیق از متقاضیان خود با چالش مواجه هستند، زیرا جمع‌آوری اطلاعات درآمد، موجودی حساب‌ها و تاریخچه دارایی‌ها زمان‌بر و دشوار است. علاوه بر این، ترغیب وام‌گیرندگان به اتصال حساب‌های بانکی‌شان برای دریافت و بازپرداخت وام می‌تواند فرآیندی پیچیده باشد. علاوه بر مصرف‌کنندگان، کسب‌وکارهای کوچک نیز از دسترسی گسترده‌تری که وام‌دهندگان فین‌تک فراهم می‌کنند، بهره‌مند می‌شوند.
وام‌دهندگان برتر فین‌تک مانند «SoFi»، «Prosper» و «SoLo» از فناوری برای غلبه بر این چالش‌ها در فرآیند وام‌دهی استفاده می‌کنند و همزمان گزینه‌های وام مناسب‌تری برای مصرف‌کننده ارائه می‌دهند. آن‌ها با بهره‌گیری از داده‌های جریان نقدی برای گسترش دسترسی به اعتبار، به مصرف‌کنندگان کمک می‌کنند تا از وام‌های سودجویانه دوری کنند. فین‌تک همچنین به مصرف‌کنندگان امکان دسترسی به انواع جدیدی از وام‌ها، مانند وام‌های همتا به همتا را می‌دهد.
۶. امور مالی تعبیه‌شده
امور مالی تعبیه‌شده به خدمات مالی‌ای اطلاق می‌شود که به‌طور یکپارچه در تجربیات روزمره مصرف‌کنندگان از طریق محصولات و خدمات غیرمالی ارائه می‌شود. به عنوان مثال، «Shopify Balance» برای کاربران «Shopify» حساب‌های جاری تجاری فراهم می‌کند که به آن‌ها کمک می‌کند سریع‌تر پول دریافت کنند و کسب‌وکار خود را مدیریت نمایند. شرکت‌هایی مانند «Unit» و «Checkout.com» با استفاده از یکپارچه‌سازی ای‌پی‌آی که خدمات مالی را مستقیماً در محصول یا تجربه کاربری شرکت‌های غیرمالی تعبیه می‌کند، به فراگیر شدن این روند کمک می‌کنند.
امور مالی تعبیه‌شده در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده و انتظار می‌رود به رشد خود ادامه دهد. تخمین زده می‌شود که این خدمات در سال ۲۰۲۵ درآمدی بالغ بر ۲۳۰ میلیارد دلار ایجاد کنند که ده برابر بیشتر از سال ۲۰۲۰ است.
با ایجاد تغییرات مثبت توسط شرکت‌های فین‌تک، مؤسسات مالی سنتی نیز برای بهبود خود انگیزه پیدا می‌کنند. به عنوان مثال، بانک «Wells Fargo» برنامه «مهلت یک روز اضافی» خود را ارائه می‌دهد که به مشتریان یک روز اضافی فرصت می‌دهد تا برای جلوگیری از کارمزد اضافه‌برداشت، پول واریز کنند. بانک‌های فین‌تک استانداردی را ایجاد می‌کنند که در آن جلوگیری از کارمزد اضافه‌برداشت آسان‌تر است و مؤسسات مالی نیز از این روند پیروی می‌کنند که به ارتقای سلامت مالی بیشتر کمک می‌کند.
مزایای فین تک
فین‌تک خدمات مالی را در دسترس‌تر، سریع‌تر و اغلب ارزان‌تر می‌کند. با استفاده از فناوری، اپلیکیشن‌های فین‌تک می‌توانند به داده‌های بیشتری دسترسی پیدا کنند، پرداخت‌ها را سریع‌تر پردازش کنند و امنیت را بهبود بخشند. ظهور هوش مصنوعی و یادگیری ماشین احتمالاً مزایای فین‌تک را بیش از پیش افزایش خواهد داد.
مقایسه فین تک و بانکداری باز
فین‌تک و بانکداری باز شبیه هم هستند، اما یکسان نیستند. بانکداری باز به اشتراک‌گذاری امن داده‌های مالی مشتریان توسط بانک‌ها با ارائه‌دهندگان شخص ثالث از طریق ای‌پی‌آی‌ها اشاره دارد که خدماتی مانند اپلیکیشن‌های بودجه‌بندی، مقایسه وام‌ها و پرداخت‌های یکپارچه را ممکن می‌سازد. فین‌تک اصطلاحی گسترده‌تر برای خدمات مالی مبتنی بر فناوری است و خدماتی که از اصول بانکداری باز استفاده می‌کنند را هم شامل می‌شود.
نوآوری فین تک، محرک تغییر
به طور کلی، رشد و نوآوری فین‌تک در حال ارائه خدمات مالی بیشتر و بهتری به مصرف‌کنندگان است، مخصوصاً کسانی که در گذشته نادیده گرفته می‌شدند. شرکت بیمه سپرده فدرال آمریکا دریافته است که ۴.۲درصد از خانوارهای آمریکایی کاملاً «فاقد حساب بانکی» هستند آماری که در خانواده‌های کم‌درآمد به شدت افزایش می‌یابد.
فین‌تک با در دسترس قرار دادن خدمات مالی برای همه مصرف‌کنندگان، به ویژه کسانی که به خدمات بانکی دسترسی ندارند یا دسترسی محدودی دارند، دسترسی همگانی به این خدمات را فراهم می‌کند. افراد می‌توانند به سرعت از طریق طیف متنوعی از اپلیکیشن‌های فین‌تک، با گوشی خود حساب بانکی باز کنند. فین‌تک گزینه‌های بیشتری برای مصرف‌کنندگان جهت بهبود سلامت مالی‌شان ایجاد کرده و بانک‌های بزرگ را به ایجاد تغییرات وادار می‌کند. جای تعجب نیست که همه نگاه‌ها به این د
