یکی از مهم‌ترین موارد برای رشد، گسترش و یا حتی راه‌اندازی کسب و کارهای نوپا، جذب سرمایه گذار است. در واقع اگر شما بهترین ایده ممکن را هم در دسترس داشته باشید، اما نتوانید آن را به بهترین نحو ممکن و به صورت کامل ارائه دهید که توجه سرمایه گذاران را به سمت خود جلب کند، هیچ راهی برای اجرا نخواهید داشت. پس اگر می‌خواهید ایده‌های نوین خود را به اجرا رسانده و یا به دنبال بهبود مدل‌های کسب و کار خود هستید، در ادامه با ما همراه شوید تا توضیحات کاملی درباره استفاده از بوم مدل کسب و کار ارائه دهیم.
بوم مدل کسب و کار چیست؟
مدیریت یک کسب و کار و برند سازی، یک مسیر پیچیده و پر چالش است که شما بدون داشتن آگاهی نمی‌توانید قدم در آن بگذارید. اگر نقشه و یا پلن خاصی برای عبور از این چالش‌ها نداشته باشید، بدون شک به بی‌راهه کشیده خواهید شد. بوم مدل کسب و کار را می‌توانیم همان نقشه راهی بدانیم که از بی‌راهه رفتن شما جلوگیری می‌کند. این تکنیک باعث می‌شود که بتوانید مدیریت بهتر و کامل‌تری برای کسب و کار خود داشته باشید. اگر بخواهیم به ساده‌ترین زبان ممکن این مفهوم را توضیح دهیم، باید بگوییم بوم مدل کسب و کار، همان برنامه‌ای است که شما برای پول درآوردن از کسب و کارتان دارید. بوم مدل کسب و کار یک ابزار کاملا استراتژیک و مدیریتی است که به شما به عنوان کارفرما کمک می‌کند تا ایده‌ها و مفاهیم کسب و کارتان را پیش‌بینی کرده و به ارزیابی بپردازید.
این سند یک صفحه‌ای بوده و از 9 بخش مختلف تشکیل شده که تمام عناصر بنیادی برای کسب و کار و ادامه فعالیت را در خود جای‌داده‌اند. این تکنیک را می‌توانیم به عنوان یک جایگزین فوق‌العاده و کاربردی بدانیم که برای برنامه‌های چندصفحه‌ای و حجیم قدیمی ارائه شده است. این مفهوم اولین بار توسط الکساندر اوستروالدر ارائه شد که کسب و کارها همه جزئیات فعالیت خود را به صورت خلاصه و در عین حال واضح و مشخص بر روی آن درج کنند.
اهمیت بوم مدل کسب و کار
حال که با تعریف این ترفند استراتژیک مدیریتی آشنا شدیم، لازم است بدانیم که استفاده از آن چه اهمیتی داشته و چرا امروزه کسب و کارهای مختلف به آن نیاز دارند. بر اساس تحقیقات انجام شده، می‌توانیم ادعا کنیم که پشت هر کسب و کار موفقی، یک بوم مدل وجود دارد که مدیر آن توانسته به خوبی به طراحی آن بپردازد و همه بخش‌ها را به اجرا درآورد. از جمله دلایل اهمیت استفاده از این بوم مدل، می‌توانیم به گزینه‌های زیر اشاره کنیم.
نگاه دقیق تر به کسب و کار
زمانی که شما مسیر پیش رو برای گسترش کسب و کارتان را بر روی کاغذ می‌نویسید، تازه می‌توانید با مهم‌ترین چالش‌هایی که پیش رو دارید آشنا شوید. این بوم مدل در واقع یک نسخه اولیه از قدم‌های بعدی بیزینس شما بوده که کمک می‌کند هر بخش را به بهترین نحو ممکن تجزیه تحلیل کنید. در این حالت شما می‌توانید تشخیص دهید که برای رشد و توسعه کسب و کارتان به چه اقداماتی نیاز خواهید داشت.
پاسخ دهی به سوالات اساسی درباره کسب و کار
یکی دیگر از دلایلی که باعث شده این روزها نیاز به بوم مدل برای کسب و کارهای مختلف احساس شود، پاسخ‌دهی کامل و اساسی به انواع سوالات مختلف است. با کمک این تکنیک شما می‌توانید متوجه شوید که مشتریان نهایی‌تان چه افرادی هستند و چگونه می‌توانید به بهترین نحو ممکن با آن‌ها ارتباط برقرار کنید. نحوه قیمت‌گذاری و روش‌های ارائه محصولات هم از دیگر سوالات مهمی هستند که در این حالت می‌توانید بهترین پاسخ را برای آن‌ها تعریف کنید.
کاهش ریسک
با کمک این مدل شما می‌توانید با همه خطرات و ریسک‌های احتمالی که پیش رویتان وجود دارند آشنا شوید. از این رو قبل از مواجه شدن با این مشکلات، راهکارهای مناسبی برای پشت سر گذاشتن آن‌ها در ذهن خواهید داشت. همین امر باعث می‌شود تا میزان ریسک‌های احتمالی کسب و کارتان به میزان قابل توجهی کمتر شود و بتوانید در شرایط امن‌تری فعالیت خود را ادامه دهید.
جذب سرمایه گذار
از جمله اصلی‌ترین مزایای استفاده از این تکنیک، امکان ارائه طرح‌های کاربردی و واضح برای جذب سرمایه گذار است. می‌دانیم که همه کسب و کارها در هر حوزه‌ای، برای اینکه به اهداف پلن و یا کوتاه‌مدت خود برسند، نیاز به تأمین سرمایه دارند. از طرف مقابل سرمایه گذاران هم نیاز به شفاف‌سازی درباره ایده‌های ارائه شده دارند تا بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری سرمایه مورد نیاز را در اختیار کاربران قرار دهند. با کمک بوم مدل کسب و کار، شما می‌توانید اطلاعات لازم درباره چگونگی کسب درآمد و دسترسی به سود بیشتری را در اختیار سرمایه گذاران قرار دهید.
چگونه بوم مدل کسب و کار بسازیم؟
همان طور که در بخش‌های قبلی هم به این موضوع اشاره کردیم، بوم مدل کسب و کار این روزه به عنوان یک موضوع مهم و موثر در روند موفقیت کسب و کارهای مختلف محسوب می‌شود. از این رو شما برای اینکه بتوانید بیشترین بهره را از مزایای این ترفند استراتژیک ببرید، لازم است تا درباره اجرا و بخش‌های مختلف آن اطلاعات کافی در اختیار داشته باشید. در این قسمت با ما همراه شوید تا این پازل 9 بخشی را بیشتر توضیح داده و درباره نحوه ترسیم آن هم اطلاعات کاملی ارائه دهیم.
خانه اول، مشتریان
در این خانه شما باید مشتریان و یا همان جامعه هدف خودتان را مشخص کنید. در واقع لازم است بدانید که محصولاتتان و یا خدمات خود را به کدام دسته از افراد و با چه ویژگی‌هایی ارائه خواهید کرد. شما می‌توانید فیلترهای خاصی برای این بخش در نظر گرفته و مشتریان را بر اساس نیازمندی و یا علایقشان تقسیم کنید. در نهایت خریداران اصلی مشخص شده و افرادی که احتمال خرید کمتری دارند از این دایره خط می‌خورند. شناخت مشتریان هدف یکی از موثرترین عوامل در مشخص کردن مسیر فعالیت شما به عنوان یک کسب و کار نوپا محسوب می‌شود.
خانه دوم، برقراری ارتباط
در این بخش باید مشخص کنید که با هر گروه از مشتریان به چه صورتی ارتباط برقرار خواهید کرد. این بخش می‌تواند به روش‌های حفظ مشتری و همچنین بالا بردن تعداد لیدهای جدید هم بپردازد. روش‌های مختلفی برای ارتباط با مشتری وجود دارند که از میان آن‌ها می‌توانیم به دستیار شخصی مانند ایمیل، پیامک و تماس تلفنی، دستیار شخصی اختصاصی یا همان نماینده شخصی اشاره کنیم. از دیگر روش‌های برقراری ارتباط می‌توانیم به سلف سرویس، خدمات خودکار، خلق مشترک و جوامع هم اشاره کنیم که هر کدام از آن‌ها در موقعیت‌های خاصی کاربرد دارند.
خانه سوم، کانال ارتباط با مشتریان
در این خانه از بوم کسب و کار، باید مشخص کنید که از طریق کدام کانال‌های ارتباطی با مشتریان خود در تماس هستید و ارتباط با آن‌ها را زنده نگه می‌دارید. در این حالت می‌توانید از کانال‌های شخصی مانند وب‌سایت، رسانه‌های اجتماعی، بخش فروش و یا کانال‌های شراکتی مانند آمازون، دیجی کالا، توزیع عمده و … استفاده کنید. کسب و کارهای دیجیتال و آنلاین شاپ ها معمولا از طریق اپلیکیشن، وب‌سایت و یا شبکه‌های اجتماعی با مشتریان خود در ارتباط هستند.
خانه چهارم، ارزش پیشنهادی
ارزش پیشنهادی کسب و کار را می‌توانیم همان راه‌حلی بدانیم که در قالب سرویس و یا محصول، در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد. این فاکتور برگ برنده و یا ویژگی شاخص شما در برابر رقیبانتان خواهد بود و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در برخی از مواقع این خانه می‌تواند معرف یک ایده پردازی جدید و یا ارائه یک محصول نوین و کاربردی باشد. ارزش‌های پیشنهادی برای کسب و کارهای مختلف معمولا به دو دسته کمی و کیفی تقسیم بندی می‌شوند که باید به صورت کامل مشخص باشند.
خانه پنجم، فعالیت‌های اصلی
همان طور که از عنوان این خانه مشخص بوده، شما باید مهم‌ترین فعالیت‌هایی که برای رسیدن به اهداف مهم خود انجام می‌دهید را به صورت کامل نام ببرید. این فعالیت‌ها را می‌توانیم به عنوان یک پل ارتباطی بین ارزش پیشنهادی برند شما و همچنین نیازهای مشتری بدانیم. فعالیت‌های اصلی که اکثر بندها در روند تحقق اهداف خود انجام می‌دهند معمولا تولید محصول و یا ارائه خدمات، تحقیق و توسعه برای نوآوری، کانال‌های توزیع، بازاریابی و ارتباط با مشتری هستند. همه کسب و کارها این مجموعه اقدامات را انجام می‌دهند تا در حوزه فعالیت خود تبدیل به یک برند ممتاز شوند.
خانه ششم، منابع اصلی
برای اینکه بتوانید در روند موفقیت و رسیدن به اهداف اصلی گام بردارید، باید تمام منابع مالی و غیرمالی مورد نیاز برای موفقیت برندتان را شناسایی کنید. همه این موارد را در این بخش لیست کرده و جزئیات مربوط به آن‌ها را ذکر کنید. دسته‌بندی مورد نیاز برای منابع مختلف را می‌توانیم نیروی انسانی، مالی، فکری و فیزیکی در نظر بگیریم که هرکدام از آن‌ها شامل موارد مختلفی خواهند بود.
خانه هفتم، شرکای کلیدی
در بسیاری از مواقع شرکت‌های تامین‌کننده و یا افراد اثرگذاری حضور دارند که به کسب و کارها در روند انجام فعالیت‌های اصلی کمک ویژه‌ای می‌کنند. شما به عنوان مدیر یک کسب و کار باید اطلاعات کاملی درباره این شرکای کلیدی و اثرگذار داشته باشید و جزئیات مربوط به آن‌ها را در این بخش ذکر کنید. اقداماتی که این شرکا در روند نزدیک شدن شما به اهدافتان انجام می‌دهند را حتما ذکر کنید تا بتوانید بهترین رویکرد ممکن را در مقابل آن‌ها داشته باشید.
خانه هشتم، جریان درآمد
جریان درآمد را می‌توانیم در ساده‌ترین حالت ممکن همان روشی در نظر بگیریم که برندها و کسب و کارهای مختلف قرار است با فروش محصول و یا ارائه خدمات مطابق با آن به درآمدزایی برسند. چند روش کلی برای جریان درآمد وجود دارد که به شرح زیر هستند و شما باید روش منتخب خود را در این خانه مشخص کنید.
- فروش دارایی مانند انواع فروشگاه‌های مواد غذایی
- هزینه استفاده، مانند خدمات برند آچاره
- هزینه عضویت و یا دریافت اشتراک، مانند نماوا، ملودی فای و یا فیلیمو
- هزینه اجاره مانند کرایه اتومبیل، اجاره لباس عروس
- اعطای حق امتیاز مانند رستوران‌های اکبر جوجه و یا ارکیده
- دستمزد کارگزاری مانند پلتفرم اسنپ
- تبلیغات مانند تبلیغات در انواع رسانه‌های خبرگزاری
خانه نهم، ساختار هزینه ها
برای پر کردن این بخش از بوم مدل کسب و کار، باید به همه هزینه‌های مختلف برند خود اشراف داشته باشید تا بتوانید آن‌ها را با دقت نسبتا بالایی تخمین بزنید. تمام هزینه‌هایی که در روند فعالیت‌های خود باید پرداخت کنید را در نظر داشته باشید و در این بخش مشابه یک فهرست بنویسید.
جذب سرمایه گذار با بوم مدل کسب و کار
بوم مدل کسب و کار یک تکنیک استراتژیک بوده که می‌تواند مجموعه گسترده ای از اطلاعات را در یک صفحه و به صورت فوق‌العاده فشرده ارائه دهد. این بوم مدل یا همان بیزینس مدل تفاوت زیادی با بیزینس پلن داشته و معمولا برای مشخص کردن کلیات مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرمایه گذاران با مشاهده این بوم مدل می‌توانند اطلاعات کاربردی و مفیدی را درباره کسب و کار شما به دست آورند. از این رو شما باید این خانه‌ها را با صداقت و درعین‌حال ایده‌های جذاب پر کنید تا سرمایه گذار رغبت بیشتری به پشتیبانی از کسب و کارتان داشته باشد. به صورت کلی می‌توانیم ادعا کنیم که این روش یک راهکار مفید و کمک‌کننده برای جذب سرمایه بوده و برای انواع کسب و کارها در زمینه‌های مختلف، کارایی دارد.
سخن پایانی
برای اینکه بتوانید سرمایه مورد نیاز برای گسترش و یا راه‌اندازی کسب و کار خودتان را فراهم کنید، نیاز به افراد و یا شرکت‌های سرمایه گذار خواهید داشت. این شرکت‌ها با کسب اطلاعات درباره اهداف و نوع فعالیت شما می‌توانند با اطمینان خاطر بیشتری سرمایه مورد نیاز را در اختیارتان قرار دهند. بوم مدل کسب و کار یک تکنیک استراتژیک بوده که می‌تواند توجه سرمایه گذار را به سمت خود جلب کرده و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار او قرار دهد. در قسمت‌های قبلی به صورت کامل به بررسی این موضوع پرداختیم. روش اجرای بوم مدل و اطلاعات درج شده در هر کدام از خانه‌های آن را هم معرفی کردیم تا شما بتوانید با آگاهی بیشتری در شروع فعالیت برند خود، یک بوم مدل مناسب و کاربردی طراحی کرده و به سرمایه گذاران ارائه دهید. با این کار شانس موفقیتتان را تا حد زیادی بالاتر خواهید برد.
